Deze restauratie betreft een Nederlands staand horloge uit de eerste helft van de 18e eeuw. De wijzerplaat heeft, naast minuut- en uuraanduiding, een secondewijzer, dagaanduiding, datum, maand, maanstaand en zelfs een seizoenaanduiding. De wijzerplaat is mooi gesigneerd; Jacobus van der Hegge die in Haga (Den Haag) zijn atelier had .De klok is van een belangrijke kerk uit Haarlem waar ik al diverse restauratieopdrachten voor heb uitgevoerd.
Naast het feit dat het uurwerk lange tijd niet had gelopen, sloeg de klok niet, waren beide gewichtsnaren in slechte toestand en tevens was de wijzerplaat koper gepoetst of beter gezegd: de verzilverde delen van de wijzerplaat waren weggepoetst en het messing was overal zichtbaar (zie bovenste foto). Bovendien is er ooit een andere uuren secondewijzer geplaatst.
De kast van het uurwerk werd parellel onder handen genomen door een meubelmaker, deze samenwerking vindt meestal plaats tijdens dergelijke restauraties. Na de reparatie van het uurwerk worden kast en uurwerk bij de klant weer samengevoegd. Het uurwerk ziet u hiernaast in ongerestaureerde toestand. U ziet de twee bellen: de zware bel voor de hele uren en de kleine bel voor de halve uren.
Na inspectie van het uurwerk zijn de eerste werkzaamheden het polijsten van de tappen (uiteinde van een as dat in het lager draait) en het vervangen van versleten lagers. Deze lagers worden door mij met de hand gedraaid op een horlogemakersdraaibank. Het gebruikte materiaal is hardgetrokken messing dat zeer slijtvast is. Hieronder ziet u een foto van het draaien van een messing lager.
Vervolgens werk ik aan de defecten van het uurwerk zoals, bij deze restauratie, het zagen van de juiste uurwijzer aan de hand van documentatie uit mijn uitgebreide collectie klokkenboeken. Het feit dat de klok niet sloeg was te wijten aan twee defecte onderdelen. De lichter die het slagwerk in werking stelt was gebroken waarbij het afgebroken deel helaas onvindbaar was (zie hieronder twee foto’s van de afgebroken en de gerestaureerde lichter). Daarnaast was de verbinding tussen de slagwerkhamer en de hefboom die de hamer beweegt verdwenen. Ook deze moest opnieuw gemaakt worden.
Na alle reparaties wordt het uurwerk grondig schoongemaakt. Eerst kort in de ultrasoon schoonmaakmachine en daarna worden alle onderdelen “schoongetrommeld” en gedroogd. Vervolgens worden de belangrijke onderdelen nogmaals geïnspecteerd op gebreken.
Tijdens het schoonmaken van het uurwerk is de wijzerplaat onder handen genomen. Alle delen worden gedemonteerd, schoongemaakt, verzilverd en tenslotte wordt het geheel, tegen oxydatie, afgelakt. Dit is een arbeidsintensief traject, maar het resultaat is altijd fraai en vaak zeer de overweging waard. Vergelijkt u dit eens met de eerste foto (en let ook op de uurwijzer die met de hand is gezaagd!) Dit is een bijzonder smaakvol geheel geworden.
Het uurwerk loopt vervolgens een paar dagen zonder wijzerplaat waarna de wijzerplaat gemonteerd wordt en alle aanduidingen correct worden afgesteld. Hiernaast het gerestaureerde uurwerk op de proeftafel. De uurwijzer heeft nog een metaalkleur en dient nog verder bewerkt te worden.
Een restauratieproject als deze kosten veel tijd en vaardigheden, maar het resultaat is bijzonder fraai. Ik zal binnenkort een foto plaatsen van de hele klok (inclusief kast)